Στην ενότητα αυτή παρουσιάζονται oi συνηθέστεροι νόμιμοι λόγοι ευθύνης του ιατρού και κυρίως η αντιμετώπισή τους από τα ασφαλιστήρια προγράμματα ιατρικής αστικής ευθύνης.
Ενδοσυμβατική και αδικοπρακτική ευθύνη ιατρού.
Ιατρικό σφάλμα μπορεί να προκύψει είτε με θετική ενέργεια του γιατρού, είτε με παράλειψη οφειλόμενης ενέργειας και αποτελεί λόγο γένεσης είτε συμβατικής είτε αδικοπρακτικής ευθύνης.
Συμβατική ευθύνη έχουμε όταν ο γιατρός παραβιάζει συμβατικές του υποχρεώσεις. Σύμφωνα με τη βιβλιογραφία για την ασφάλιση της ιατρικής. αστικής ευθύνης1 όταν υπάρχει συμβατική σχέση μεταξύ γιατρού και ασθενούς, τότε η τήρηση των κανόνων επαγγελματικής επιμέλειας αποτελεί και συμβατική υποχρέωση του γιατρού.
Συνεπώς, οι παρακάτω επιταγές του Κ.Ι.Δ. αποτελούν και τις βασικότερες συμβατικές υποχρεώσεις του γιατρού, έναντι των ασθενών του:
- Υποχρέωση παροχής ιατρικών υπηρεσιών
- Ενημέρωση ασθενούς
- Λήψη συναίνεσης από τον ασθενή για την ιατρική πράξη
- Ορθή τήρηση ιατρικού αρχείου
- ιατρικό απόρρητο και προστασία ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων ασθενών
Η συμβατική σχέση γιατρού και ασθενούς είναι η λεγόμενη σύμβαση ιατρικής αγωγής,2 η οποία στην ουσία είναι η βούληση του ασθενούς να λάβει ιατρικές υπηρεσίες από το γιατρό, ο δε γιατρός να τις παρέχει ως οφείλει. Για την εγκυρότητα της σύμβασης δεν απαιτείται η τήρηση τύπου (π.χ υπογραφές συμφωνητικών), αλλά η πρόταση και αποδοχή να “διατυπώνονται” σιωπηρά με την επίσκεψη του ασθενούς στο ιατρείο και την ανταπόκριση του γιατρού.
Όταν παραβιάζεται η εκπλήρωση των συμβατικών υποχρεώσεων τίθεται θέμα αποζημίωσης του ασθενούς με νομική βάση την πλημμελή εκπλήρωση ενοχής .3
Ασφαλιστική αντιμετώπιση συμβατικών ευθυνών. Η πλειοψηφία των προγραμμάτων ασφάλισης ιατρικής αστικής ευθύνης καλύπτουν τις συμβατικές ευθύνες. Αντιθέτως, κάποια προγράμματα τις εξαιρούν.
Αδικοπρακτική ευθύνη έχουμε όταν το ιατρικό σφάλμα ή αμέλεια προκαλεί ζημία στην υγεία ή τη ζωή του ασθενούς .4
Σε αυτή την περίπτωση, αν ο ασθενής κινηθεί δικαστικά και δικαιωθεί, τα δικαστήρια επιβάλλουν χρηματική αποζημίωση στο γιατρό που μπορεί να αφορά: α) θετικές ζημίες του ασθενούς (π.χ. έξοδα νοσηλείας για αποκατάσταση της βλάβης), β) αποθετικές ζημίες, δηλαδή διαφυγόντα κέρδη του ασθενούς, γ) αποζημίωση λόγω ηθικής βλάβης του ασθενούς και δ) αποζημίωση ψυχικής οδύνης σε συγγενείς, σε περίπτωση θανάτου του ασθενούς.
Ασφαλιστική αντιμετώπιση αδικοπρακτικής ευθύνης. Τα ασφαλιστήρια συμβόλαια αστικής ευθύνης καλύπτουν την αδικοπρακτική ευθύνη, εξαιρούν όμως τις αποζημιώσεις για αποθετικές ζημίες.
Συρροή συμβατικής και αδικοπρακτικής ευθύνης έχουμε όταν ο ασθενής επιλέγει να ασκήσει δίωξη κατά του γιατρού με νομική βάση και την αδικοπραξία, αλλά και την παραβίαση των συμβατικών ευθυνών.5
Ασφαλιστική αντιμετώπιση συρροής συμβατικής και αδικοπρακτικής ευθύνης
Θα πρέπει να τονιστεί ιδιαίτερα ότι σε περίπτωση καταδικαστικής απόφασης με συρροή συμβατικής και αδικοπρακτικής ευθύνης, υπάρχει περίπτωση να τεθεί θέμα ως προς την πλήρη αποζημίωση, από τα ασφαλιστήρια συμβόλαια αστικής ιατρικής ευθύνης που εξαιρούν τις συμβατικές ευθύνες.
Ευθύνη παρέχοντος υπηρεσίες (άρ.8 του ν.2251/1994)
Νόμιμος λόγος ευθύνης γιατρού είναι και το άρθρο 8 του νόμου 2251/1994, νομοθετική ρύθμιση για την προστασία του καταναλωτή.
Το άρθρο 8 ρυθμίζει τις επαγγελματικές ευθύνες από την παροχή υπηρεσιών. Στην βιβλιογραφία για την ασφάλιση και ανάλυση της ιατρικής αστικής ευθύνης , η ευθύνη του ιατρού παρουσιάζεται ως χαρακτηριστική περίπτωση εφαρμογής του παραπάνω νόμου, αφού ο ιατρός παρέχει τις υπηρεσίες του κατά τρόπο ανεξάρτητο στο πλαίσιο άσκησης της επαγγελματικής του δραστηριότητας, όπως δηλαδή ορίζει ο νόμος 2251/1994.6
Οι ρυθμίσεις του άρθρου 8 κρίνονται ως ευνοϊκές για τον ενάγοντα ασθενή, αφού εισάγουν την έννοια της νόθου αντικειμενικής ευθύνης. Γίνεται δηλαδή αντιστροφή του βάρους απόδειξης από τον ασθενή στον ιατρό. Πράγματι ο ιατρός είναι αυτός που πρέπει να αποδείξει ότι δεν υπήρξε παράνομη και υπαίτια πράξη, του αφετέρου ότι δεν υπάρχει αιτιώδης σύνδεσμος ανάμεσα στη ζημία του ασθενούς και της πράξης του.7
Ένα κρίσιμο ζήτημα που έχει διχάσει τη νομική κοινότητα είναι το αν το άρθρο 8 του νόμου 2251/1994 αποτελεί αυτοτελή νομική βάση αξίωσης ή όχι.
Στη σχετική βιβλιογραφία απαντώνται και οι δυο απόψεις, ότι δηλαδή α) διαφαίνεται πως αποτελεί αυτοτελή λόγο ευθύνης8 β) tg πώς δεν είναι αποτελεί αυτοτελή λόγο εγώ ευθύνης αλλά ρυθμίζει ως ειδικότερη διάταξη ορισμένες πτυχές της αδικοπρακτικής ευθύνης9
Σημαντική σημείωση- ασφαλιστική αντιμετώπιση. Η αναφορά μας στο αν το άρθρο 8 αποτελεί αυτοτελή βάση ευθύνης ή όχι, δεν γίνεται με σκοπό να πάρουμε θέση υπέρ της μίας ή άλλης άποψης. Άλλωστε ούτε δυνάμεθα, ούτε δικαιούμαστε ως μη νομικοί για κάτι τέτοιο.
Γίνεται γιατί το συγκεκριμένο θέμα έχει ασφαλιστικό ενδιαφέρον.
Συγκεκριμένα, σε κάποια προγράμματα ασφάλισης αστικής ιατρικής ευθύνης δίδεται συγκεκριμένος ορισμός για το τι θεωρείται αδικοπρακτική ευθύνη.
Σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει ο ασφαλισμένος ή ο υποψήφιος προς ασφάλιση γιατρός , με έγγραφο ερώτημα προς την ασφαλιστική του εταιρεία, να ζητήσει διευκρίνιση αν αυτή θεωρεί το άρθρο 8 αυτοτελή βάση αξίωσης ή το περιλαμβάνει στην καλυπτόμενη αδικοπρακτική ευθύνη.
Ευθύνη από σχέση πρόστησης
Σχέσεις πρόστησης έχουμε όταν ιδιώτης ιατρός συνεργάζεται με ιδιωτικό φορέα παροχής ιατρικών υπηρεσιών (πχ ιδιωτική κλινική) είτε με σύμβαση εργασίας, είτε με σχέση ελεύθερης συνεργασίας.
Πράγματι, είναι ευρέως διαδεδομένη πρακτική οι ιδιωτικές κλινικές να συνεργάζονται με ιδιώτες γιατρούς, παρέχοντας σε αυτούς την απαραίτητη υλικοτεχνική υποδομή, για την περίθαλψη των ασθενών τους, βεβαίως επ΄αμοιβή.
Στην περίπτωση αυτή η ιδιωτική κλινική είναι ο προστήσας και ο ιατρός ο προστηθείς.10
Σε περίπτωση ιατρικού σφάλματος του προστηθέντος ιατρού , κατά πρώτο λόγο ευθύνη φέρει η ιδιωτική κλινική με βάση τα άρθρα 334 ή 922 του Αστικού Κώδικα και οφείλει αποζημίωση στον ζημιωθέντα ασθενή.
Επειδή όμως και η ιδιωτική κλινική και ο ιατρός που υπέπεσε στο σφάλμα οφείλουν αποζημίωση αμφότεροι εις ολόκληρον, η ιδιωτική κλινική δικαιούται- εφόσον αποζημιωθεί ο ασθενής- να στραφεί στη συνέχεια κατά του γιατρού και να αξιώσει την αποζημίωση που κατέβαλε με βάση το άρθρο 488 του Αστικού Κώδικα.11
Ασφαλιστική αντιμετώπιση
Τα ασφαλιστικά προγράμματα αστικής ιατρικής ευθύνης καλύπτουν την ευθύνη από τη σχέση πρόστησης, κάτω από δυο βασικές προϋποθέσεις:
Προϋπόθεση πρώτη είναι ο ιατρός -κατά την αίτηση ασφάλισης- να έχει δηλώσει προσυμβατικά στην ασφαλιστική εταιρεία ότι παρέχει τις υπηρεσίες του, εκτός του ιατρείου του, και σε ιδιωτικές κλινικές. Πρόκειται για την υποχρέωση προσυμβατικής αναγγελίας κινδύνου του ιατρού προς την ασφαλιστική εταιρεία. Λεπτομερέστερη ανάλυση στην ενότητα της ιστοσελίδας μας “υποχρεώσεις ασφαλισμένου ιατρού – “προσυμβατική αναγγελία κινδύνου”.
Προϋπόθεση δεύτερη είναι το συγκεκριμένο ιατρικό σφάλμα στο οποίο υπέπεσε ο γιατρός να μην εξαιρείται από τους όρους και διατάξεις του προγράμματος αστικής ιατρικής ευθύνης που έχει επιλέξει.
Μη ενημέρωση και συναίνεση ασθενούς
Το άρθρο12, παρ.1 του Κ.Ι.Δ. «Συναίνεση ενημερωμένου ασθενούς» ορίζει πως « Ο γιατρός δεν επιτρέπεται να προβεί σε οποιαδήποτε ιατρική πράξη χωρίς την προηγούμενη συναίνεση του ασθενούς». Μία από τις βασικές προϋποθέσεις για να είναι έγκυρη η συναίνεση του ασθενούς είναι –κατά τo εδ. β΄ της παραγράφου 1 του άρθρου 11 του Κ.Ι.Δ.– η πλήρης και κατανοητή ενημέρωση τους ασθενούς.
Η υποχρέωση ενημέρωσης και συναίνεσης του ιατρού προς τον ασθενή είναι και συμβατική (ως εκ της σύμβασης ιατρικής αγωγής) και νομική12
Ελλιπής ενημέρωση του ιατρού επισύρει την αστική του ευθύνη, αφού δε πληρείται η υποχρέωση ενημερωμένης συναίνεσης του ασθενούς13 με αποτέλεσμα η ιατρική πράξη να θεωρείται αυθαίρετη και να συνιστά προσβολή προσωπικότητας του ασθενούς αφού παραβιάζει τα άρθρα 5παρ.1 και 2 παρ.1 του Συντάγματος, καθώς και από τα άρθρα 57 και 288 του Α.Κ.14
Θα πρέπει να τονιστεί ιδιαίτερα πως ο γιατρός –σε περίπτωση μη ενημέρωσης και συναίνεσης– έχει αδικοπρακτική ευθύνη όχι μόνο εάν το αποτέλεσμα της ιατρικής πράξης επέφερε βλάβες στην υγεία του ασθενούς, αλλά ακόμα και αν η ιατρική πράξη ήταν απολύτως επιτυχημένη, χωρίς να επιφέρει βλάβη.15
Όσον αφορά την ασφαλιστική αντιμετώπιση της μη ενημερωμένης συναίνεσης, αυτή περιγράφεται αναλυτικά στην ενότητα « Κατηγορίες ιατρικών λαθών».
Νόμιμες βάσεις αξίωσης κατά του γιατρού
Στην ενότητα αυτή παρουσιάζονται oi συνηθέστεροι νόμιμοι λόγοι ευθύνης του ιατρού και κυρίως η αντιμετώπισή τους από τα ασφαλιστήρια προγράμματα ιατρικής αστικής ευθύνης. Ενδοσυμβατική και
Τα ασφαλιστήρια συμβόλαια αστικής ευθύνης
Γενικό περιεχόμενο ασφαλιστήριων συμβολαίων. Το περιεχόμενο μιας σύμβασης ασφάλισης αστικής ιατρικής ευθύνης καθορίζεται από το άρθρο 1 του Ασφαλιστικού Νόμου 2496/1997. Συνεπώς τα βασικά στοιχεία
Ασφάλιση ιατρικής αστικής ευθύνης
Ορθή και χωρίς προβλήματα αποζημίωση: η πεμπτουσία των προγραμμάτων ασφάλισης ιατρικής αστικής ευθύνης. Πως θα την επιτύχετε Η απρόσκοπτη αποζημίωση, σε περίπτωση ιατρικού σφάλματος, είναι
Κατηγορίες ιατρικών σφαλμάτων
Εισαγωγή Η ενότητα «κατηγορίες ιατρικών σφαλμάτων» αποτελεί μια συνοπτική παρουσίαση του ιατρικού σφάλματος, με σκοπό -αφενός- την ενημέρωση της ιατρικής κοινότητας, αφετέρου όμως να καταδειχθεί
Δικαιώματα ασφαλισμένου ιατρού
Δικαίωμα εναντίωσης και υπαναχώρησης Το δικαίωμα ασφαλιστικής εναντίωσης θεμελιώνεται στις παραγράφους 5 και 6 του άρθρου 2 του ασφαλιστικού νόμου 2496/1997. Διασφαλίζει τη δυνατότητα του
Υποχρεώσεις ασφαλισμένου ιατρού
Αποποίηση Ευθύνης – Disclaimer Τα συμβόλαια αστικής ευθύνης γιατρού περιλαμβάνουν μια σειρά υποχρεώσεων του ασφαλισμένου, οι οποίες έχουν σαν βάση τους τις επιταγές του Ασφαλιστικού
Επικοινωνία
-
Τηλέφωνο
(+30) 210 9351033
(+30) 6972 721 714 -
Email
info@irmc.gr
-
Διεύθυνση
Λεωφ. Βουλιαγμένης 90,
166 74, Γλυφάδα
