Ιατρικό σφάλμα από τη χρήση ιατρο-τεχνολογικού εξοπλισμού

Η υποχρέωση ασφάλειας και επιμέλειας του γιατρού δεν εξαντλείται μόνο στον τρόπο που παρέχει την ιατρική φροντίδα, αλλά εκτείνεται και στα μέσα που χρησιμοποιεί για την παροχή της, δηλαδή τον ιατροτεχνολογικό εξοπλισμό1

Κατά τη βιβλιογραφία η ασφαλής χρήση του ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού ανήκει στη σφαίρα ευθύνης του γιατρού 2

Χρήση ελαττωματικού προϊόντος

Ελαττωματικό θεωρείται το ιατροτεχνολογικό προϊόν που δεν είχε είτε την αναμενόμενη απόδοση, είτε την αναμενόμενη ασφάλεια, με αποτέλεσμα την επιβάρυνση της υγείας του ασθενούς.

Ο ιατρός έχει την υποχρέωση να επιθεωρεί τον εξοπλισμό του πριν κάθε χρήση, αλλά δεν έχει ούτε το γνωστικό αντικείμενο, ούτε τις τεχνικές και τεχνολογικές γνώσεις για να διαγνώσει ελάττωμα προϊόντος. Για αυτό το λόγο, για να αποδειχθεί υπαιτιότητα η μη του γιατρού, έχει αναπτυχθεί η θεωρία του ορατού και κρυφού ελαττώματος.

Ορατό είναι το ελάττωμα που είναι ευκόλως αντιληπτό από τον γιατρό, χωρίς να χρειάζονται εξειδικευμένες τεχνικές γνώσεις. Αν προκληθεί βλάβη σε ασθενή, τότε είναι υπεύθυνος για αυτή επειδή παρέλειψε να το διαγνώσει. Εννοείται πως το ίδιο ισχύει αν αποδειχθεί πως γνώριζε το ελάττωμα και εξακολουθούσε να χρησιμοποιεί το προϊόν.3

Κρυφό είναι το ελάττωμα το οποίο απαιτούνται εξειδικευμένες τεχνικές γνώσεις για να γίνει αντιληπτό. Σε αυτή την περίπτωση με βάση την γενική αρχή «ουδείς υποχρεούται στα αδύνατα» ο γιατρός δεν έχει ευθύνη .4

Διαφορετική είναι η αντιμετώπιση αν το ελάττωμα του προϊόντος οφείλεται σε μη ή κακή συντήρηση. Ο γιατρός είναι υποχρεωμένος να προβαίνει στην απαιτούμενη συντήρηση με την απαιτούμενη συχνότητα που ορίζει ο κατασκευαστής του προϊόντος. Σε περίπτωση ελαττωματικού προϊόντος λόγω πλημμελούς συντήρησης ο γιατρός φέρει ευθύνη, σε περίπτωση βλάβης σε ασθενή, αφού ο ορατός η μη χαρακτήρας του ελαττώματος παύει να είναι κριτήριο γιατί αυτή καθαυτή η αμέλεια συντήρησης καθιστά δυνητικά τον εξοπλισμό επικίνδυνο προς χρήση .

Ασφαλιστική κάλυψη

Σε περίπτωση που αποδειχθεί πως ο γιατρός αγνόησε ορατό ελάττωμα ιατροτεχνολογικού προϊόντος, υπάρχει σοβαρό ενδεχόμενο μη αποζημίωσης από τα ασφαλιστήρια συμβόλαια αστικής ευθύνης. Επίσης, σε περίπτωση που αποδειχθεί πως ο γιατρός δεν προέβει στην απαιτούμενη, ως οφείλει,  συντήρηση ιατροτεχνολογικού προϊόντος, υπάρχει σοβαρό ενδεχόμενο μη αποζημίωσης από τα ασφαλιστήρια συμβόλαια αστικής ευθύνης.

Χρήση ιατρο-τεχνολογικού εξοπλισμού - περιπτώσεις

  • Μη κατάλληλο για την ιατρική πράξη εργαλείο ή μηχάνημα.

Η αστοχία του σωστού εργαλείου ή μηχανήματος βαρύνει τον γιατρό, και κατά συνέπεια τίθεται θέμα αποζημίωσης σε περίπτωση βλάβης 5 αφού θεωρείται πως η ορθή επιλογή του ορθού συγκαταλέγεται στα στοιχεία που ο γιατρός γνώριζε ή όφειλε να γνωρίζει6

  • Πεπερασμένο ιατρο-τεχνολογικό προϊόν και επανειλημμένη χρήση

Ο γιατρός δε φέρει ευθύνη αν το εργαλείο ή μηχάνημα που χρησιμοποίησε είναι παλαιότερο, από ένα άλλο νεότερο και πλέον σύγχρονο, αρκεί αυτό: α) να είναι ευρέως αποδεκτό από την ιατρική κοινότητα και β) ασφαλές στη χρήση και αποτέλεσμα, δηλαδή επιτελεί επαρκώς το σκοπό του .7

Εσφαλμένη, πλημμελής ή μη εκπαίδευση ιατρών στα ιατροτεχνολογικά προϊόντα

Σύμφωνα με το άρθρο 10 του Κ.Ι.Δ., ο γιατρός υποχρεούται σε συνεχιζόμενη δια βίου ενημέρωση και εκπαίδευση στις εξελίξεις της ιατρικής επιστήμης. Η παράβαση της ανωτέρω υποχρέωσης αποτελεί ιατρικό σφάλμα για το οποίο ο γιατρός έχει ευθύνη και υποχρεούται σε αποζημίωση, αν προκαλέσει βλάβη σε ασθενή. Η άγνοια των σύγχρονων εξελίξεων στο χώρο της ιατρικής αποτελεί κριτήριο αν ο γιατρός παρέχει τις υπηρεσίες του lege artis. 8

Ειδικότερα για τη χρήση ιατροτεχνολογικών προϊόντων ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναφέρει πως η μη εκπαίδευση του γιατρού σε αυτά μπορεί να επηρεάσει  σημαντικά την ασφάλειά τους και την αποτελεσματική τους απόδοση.9

Αλλά και στην ελληνική βιβλιογραφία10 η γνώση και οι τεχνικές δεξιότητες της σύγχρονης ιατρικής τεχνολογίας, ορίζονται ως αυτονόητη παράμετρος περιορισμού του ιατρικού σφάλματος.

Η μη εξοικείωση και εμπειρία σε σύγχρονες ιατροτεχνολογικές μεθόδους αποτελεί σφάλμα ανάληψης. 11

  • Πλημμελής – εσφαλμένη χρήση

To ανθρώπινο σφάλμα και η συνεπακόλουθη λανθασμένη χρήση του ιατρικού εξοπλισμού είναι η συνηθέστερη περίπτωση πλημμελούς χρήσης του ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού και βέβαια συνιστά ευθύνη προς αποζημίωση του ιατρού προς τον βλαφθέντα ασθενή.

  • Μη ενδεδειγμένη χρήση ιατρικού εξοπλισμού (off label use)

Ως μη ενδεδειγμένη ορίζεται η χρήση του ιατρικού εξοπλισμού για σκοπούς διαφορετικούς από αυτούς για τους οποίους κατασκευάστηκε, ελέγχθηκε, εγκρίθηκε και αδειοδοτήθηκε από τις αρμόδιες εθνικές αρχές.

Κατά κανόνα, οι ενδεδειγμένες χρήσεις του προϊόντος περιγράφονται στις οδηγίες χρήσης του, που παρέχει ο κατασκευαστής στον χρήστη. Η μη ενδεδειγμένη χρήση του ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού εγκυμονεί κίνδυνο για την υγεία του ασθενούς και η επέλευσή του επισύρει την αστική ευθύνη του γιατρού και την υποχρέωση αποζημίωσης του βλαφθέντος ασθενούς .12

Ασφαλιστική κάλυψη μη ενδεδειγμένης χρήσης

Mε βάση την ασφαλιστική πρακτική υπάρχει σοβαρό ενδεχόμενο να μην αποζημιωθεί από τα συμβόλαια γιατί η ιατρική πράξη έγινε με εξοπλισμό που δεν έπρεπε να χρησιμοποιηθεί ως μη ενδεδειγμένος. Προς τούτο συντείνει διεθνής βιβλιογραφία, στην οποία αναφέρεται πως  ο κίνδυνος μη ενδεδειγμένης χρήσης δεν μπορεί να ποσοτικοποιηθεί από τις ασφαλιστικές εταιρείες, άρα και να εκτιμηθεί σωστά και επομένως δεν καλύπτεται.

1 Εκδόσεις Αντ.Σάκκουλα, Αικ.Βασιλοπούλου, Αστική ευθύνη από τη χρήση νέων τεχνολογιών στην ιατρική, σελ.74
2 Εκδόσεις Σάκκουλα, Αικ.Φουντεδάκη, Αστική ιατρική ευθύνη, σελ.137
3 Εκδόσεις Αντ.Σάκκουλα, Αικ.Βασιλοπούλου, Αστική ευθύνη από τη χρήση νέων τεχνολογιών στην ιατρική, σελ.81-85
4 ΕφΘρ 62/2001, ΑΠ 728/1988
5 ΑΠ 1009/2013, ΑΠ 1187/2017
6 Εκδόσεις Αντ.Σάκκουλα, Αικ.Βασιλοπούλου, Αστική ευθύνη από τη χρήση νέων τεχνολογιών στην ιατρική, σελ.121
7 Εκδόσεις Αντ.Σάκκουλα, Αικ.Βασιλοπούλου, Αστική ευθύνη από τη χρήση νέων τεχνολογιών στην ιατρική, σελ.127
8 Εκδόσεις Νομική βιβλιοθήκη, Α.Κορτσιδάκη, Ερμηνεία Κώδικα Ιατρικής Δεοντολογίας
9 World Health Organisation,“Medical device regulations, global overview and guiding principles”, Geneva, 2003
10 Εκδόσεις University Studio Press, Δ.Ψαρούλης-Π.Βούλτσος, Ιατρικό Δίκαιο, σελ.239
11 Εκδόσεις Νομική βιβλιοθήκη, Α.Κορτσιδάκη, Ερμηνεία Κώδικα Ιατρικής Δεοντολογίας
12 Εκδόσεις Αντ.Σάκκουλα, Αικ.Βασιλοπούλου, Αστική ευθύνη από τη χρήση νέων τεχνολογιών στην ιατρική, σελ. 143
Share it!